Stamboom maken stappenplan

Wanneer het besluit is gevallen en het onderzoek gaat uitgevoerd worden, dan is het verstandig om te overwegen of men dit zelf gaat doen, of het overlaat aan een externe partij. Wanneer het zelf uitgevoerd wordt, is het verstandig om rekening te houden met de verschillende schrijfwijzen van namen die vroeger gehanteerd werden.

Het stappenplan van het ontwikkelen van een stamboom loopt als volgt:

1. Model kiezen
Een stamboomonderzoeker begint bij het stellen van een vraag, bijvoorbeeld: ‘wie zijn mijn voorouders?’ of ‘waar komt mijn familie vandaan?’. Voor de beantwoording van deze vragen wordt een van de onderzoeksmodellen gekozen: kwartierstaat, stamreeks, genealogie of parenteel.

2. Verkenning
Dan volgt verkennend onderzoek, waarin ook nagegaan wordt of iemand anders het onderzoek of misschien een deel ervan al heeft uitgevoerd. Dubbel werk wordt op deze manier voorkomen.

Als een stamboomonderzoeker begint met het onderzoek, denkt hij misschien dat hij de enige is die zich hiermee bezighoudt. Stamboomonderzoek is echter een steeds populairdere hobby aan het worden, dat het verstandig is om dit te controleren. Controleer binnen de directe kring of iemand ook aan het onderzoeken is en vraag ook tijdens uw eigen onderzoek of er toevallig meerdere aanvragen zijn geweest.

Iedereen heeft zo zijn persoonlijke documenten. De inhoud van deze documenten vormt een papieren familiegeheugen. Wanneer er ook officiële documenten bij zitten: zoals een oud paspoort, rijbewijs, trouwboekje of persoonsbewijs van ouders of grootouders, dan kan hier het onderzoek gestart worden. De voor- en achternamen, geboortedatum en plaats, huwelijk en overlijden, vormen namelijk een raamwerk waar de geschiedenis van de familie omheen gebouwd kan worden (primaire gegevens). Dit wordt vervolgens aangevuld met secundaire gegevens, over de opleiding, hobby, bezittingen en foto’s.

Wanneer thuis voldoende gegevens verzameld zijn (ongeveer terug tot het jaar 1900), is het tijd voor het archief. Wanneer men nog niet terug kan kijken tot 1900, is het verstandig om het centraal bureau voor genealogie in Den Haag te raadplegen. Daar worden namelijk alle persoonskaarten bewaard van inwoners van Nederland die na 1938 zijn overleden.

De overheid kent speciale archiefdiensten die het bewaren van oude overheidsadministratie tot taak hebben. Voor de stamboomonderzoekers is het de kunst te weten bij welke archiefdienst hij moet aankloppen om de juiste informatie te vinden.
- Rijksarchief: In elke provinciehoofdstad is zo’n archief.
- Gemeentearchief: Veel gemeentes hebben voor het beheer van hun archief een gemeentelijke archiefdienst.
- Streekarchief: van een streekarchief spreekt men als alle archieven op één plaats zijn samengebracht. Dit heeft als praktisch voordeel dat de onderzoeker maar naar één archief hoeft te gaan.

3. Bronnen
Genealogisch onderzoek begint met het maken van een raamwerk van namen, plaatsen en data: de primaire gegevens. De belangrijkste bronnen hiervoor zijn de burgerlijke stand en het bevolkingsregister.

Naast de primaire bronnen is er ook een hoeveelheid aan secundaire bronnen beschikbaar. Ontbrekende feiten over geboorte, huwelijk en overlijden kunnen hierin verduidelijkt worden. Plekken waar deze gegevens te vinden zijn:
- Notariële archieven: Bij aankoop van een huis of grond worden de akten sinds 1811 bewaard. Soms wordt het notariële archief ondergebracht in het rijksarchief.
- Rechterlijke archieven: hier zijn alle geschillen tussen burgers, strafrechtspraak en notarisactiviteiten opgeslagen. Vaak is het rechterlijke archief te vinden in het rijksarchief, streekarchief of gemeentearchief.
- Belastingregistratie: Bestaat sinds 1800 en is in te zien in de rijksarchieven in de provincie.

4. Kritische beoordeling en verwerking
Tegelijkertijd met het verzamelen van informatie loopt de kritische beoordeling en de verwerking van de gevonden gegevens.

Het is verstandig om een logboek bij te houden tijdens het onderzoeken. Het geheel blijft hierdoor overzichtelijk en mocht men een pauze inlassen in het onderzoek, dan kan het makkelijker weer worden opgepakt. In het logboek worden kort aangetekend welke bronnen zijn onderzocht. De instelling, datum en resultaat worden beknopt opgeschreven.

Ook wordt het verwantschap vastgesteld. De wettige afstammeling valt vaak, maar niet in alle gevallen samen met de biologische afstamming. De rechte mannelijke lijn: stamreeks is het meest onzekere wat dit betreft.

De genealoog probeert dus tijdens zijn onderzoek voldoende bewijs te vinden voor de verwantschap tussen mensen.

Stamboom uitzoeken

Wat betekent mijn familienaam? Waar komen mijn voorouders vandaan? Wat deden zij om hun brood te verdienen? Heeft mijn familie een familiewapen? Deze … Meer →

Familiewapen - wat is het?

De oorsprong van het familiewapen ligt in de middeleeuwen, bij de wapenuitrusting van de edelman. Om tijdens een veldtocht of toernooi herkend te word… Meer →

Familienaam historie

Het ontstaan van achternamen heeft als reden dat er in steden te veel mensen met dezelfde voornaam voorkwamen. In tegenstelling tot wat vaak wordt ged… Meer →